KATEDRA
PUBLIKACJE
praca zbiorowa
Katedra gorzowska
Pomorska Oficyna Reklamowo-Wydawnicza
Bydgoszcz 2000, 100 s.
» Cezary M. Symonowicz
Dzieje katedry w Gorzowie Wielkopolskim
Wyd. IBEN
Gorzów 2017, 165 s.
praca zbiorowa
pod red. » Dariusza A. Rymara
W głównym nurcie dziejów. Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim od końca XIII wieku do roku 2017
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Warszawie / Archiwum Państwowe w Gorzowie
Gorzów 2021, 775 s.
PROBOSZCZOWIE PARAFII PW. WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
1.01.1946ks. » Jan Zaręba
18.06.1946ks. » Stanisław Klimm
19.02.1952ks. » Józef Czapran
15.12.1963ks. » Władysław Sygnatowicz
8.09.1991ks. » Stanisław Garncarz
1.08.2005ks. » Zbigniew Samociak
1.08.2012ks. » Zbigniew Kobus
1.08.2023ks. Mariusz Kołodziej
DUCHOWNI KOŚCIOŁA MARIACKIEGO
HermannProboszcz prepozyta (prepositus in Landesberg et plebanus). Występuje w latach 1297-1300, następnie prepozyt w Myśliborzu.
Nicolaus GarthowProboszcz. Wspomniany w 1350 i 1361 roku, do 1358 roku objęty zapewne klątwą Stolicy Apostolskiej, rzuconą na Marchię Brandenburską.
Nicolaus MurificisProboszcz (plebani seu Rectoris). Mianowany przed 1374 rokiem. Występuje do maja 1385, zasłynął ze sporu o probostwo św. Jerzego. To na jego wniosek proboszcza Jana Husbeckera oraz jego zwolenników (w tym trzech burmistrzów) obłożono ekskomuniką, uchyloną w 1374 roku.
Wilhelm NarthusenProponowany w 1376 roku na wikarego altarii św. Mikołaja, być może pierwszy znany wikariusz parafii Mariackiej.
Amelius Laurentzdorp(z Wawrowa?). Wikary i altarysta altarii św. Urbana i Dziewicy Marii. Wspomniany po raz pierwszy w maju 1385 roku i powtórnie w maju 1390 roku.
AndreasWikary. Wspomniany tylko raz w czerwcu 1385 roku w Paradyżu jako świadek zakupu Karnina.
UlrychWikary. Wspomniany w maju 1395 roku.
Johann WaldowProboszcz. Wspomniany w 1409 roku. Młodszy brat Johanna Waldowa, biskupa brandenburskiego. Sam J. Waldow jr. w latach 1423-1425 był kolejnym biskupem lubuskim.
Nicolaus CruseWikary (1431-1447), prezbiter bractwa maryjnego w Gorzowie, prezbiter kapituły kamieńskiej (1440), alterysta w kościele Świętego Jerzego (1434).
Johann BysendalPrezbiter, wikary? Altarysta, prezentowany w 1440 roku na altarię NMP i św. Doroty.
Peter FaberPrezbiter, wikary. Wspomniany w 1444 roku jako altarysta NMP i 11 tysięcy Dziewic.
Conrad Boldicke,
Caspar Berlin,
Johann Rychenbach
Prezbiterzy. Trzej duchowni wymienieni w dokumencie z 1445 roku. W innym dokumencie z tego roku wspomniano o proboszczu dla Gorzowa (Priesterherr fur Landsberg).
Matthias (Steve)Wikary? Były kanonik w Myśliborzu, obdarowany w grudniu 1446 roku wikariatem czeladników szewskich w Gorzowie. Wspomniany jako starosta zamku krzyżackiego, którym pozostawał nie dłużej niż do połowy 1451 roku.
Johann Schmidt der Aelt (starszy)Proboszcz. Wspomniany w 1450 roku.
Laurentius CrugerWikary. Powołany w 1459 roku z prezenty rady jako duchowny w kościele św. Gertrudy.
FranciskusProboszcz. Brat zakonu krzyżackiego, pierwszy i jedyny proboszcz, z prezenty Krzyżaków, wspomniany w 1452 roku. Pozostawał na urzędzie jeszcze w 1458 roku.
Peter LandesberchWikary przy ołtarzu NMP i św. Krzyża w Gorzowie. Zm. w 1490 roku.
Jakub RakowKleryk z Lubeki. W 1490 roku został wikarym przy ołtarzu NMP i Świętego Krzyża.
Heinrich PromnitzWikary. Brat(?) » Johanna [Hansa] Promnitza - burmistrza. Wspomniany przed 1492 rokiem przy fundacji Marwitzów.
Wolfgang CzingkProboszcz. Prawdopodobnie ostatni katolicki duchowny, który w 1537 roku udzielił członkom magistratu komunii pod dwiema postaciami, wspomniany na probostwie w 1540 roku.
George von WaltersdorfProboszcz od 1543 roku. W 1549 roku wspomniany z tytułem superintendenta. Od 1530 roku w służbie margrabiów. Uchodził za przedstawiciela Jana z Kostrzyna. Pozostawał w konflikcie z Radą i okolicznym duchowieństwem. Miał dom i gospodarstwo w mieście. Zm. 25 grudnia 1564 roku i pochowany został w kościele.
Christopf Techler (Tagkler, Tenkler)Wikary. Wspomniany w 1562 roku. W czerwcu 1564 roku odszedł do Cottbus.
» Paul Gabler
(Gablerus)
Wikary. Podobno przez 28 lat. Wspomniany po raz pierwszy w 1562 roku.
Melchior Frank
(Frangk, Francke)
Proboszcz i superintendent od 1565 roku. Magister, przedtem proboszcz w Dębnie.
Jakub Haupt (Heubt)
vel Capito
Proboszcz i wg tradycji również superintendent. Wspomniany po raz pierwszy w 1577 roku. Pochodził z Choszczna.
Valten WinterWikary. W sporze z proboszczem Capito, z tego powodu w marcu 1582 roku wezwany do Berlina.
Otto BöckerWikary. Niegdyś z Wieprzyc. Zainstalowany w 1582 roku. W tym samym roku stał się obiektem jakichś podejrzeń. Poddany przez burmistrza torturom i odesłany do Kostrzyna.
Wolfgang PeristerusProboszcz od 1583 roku. Superintendent, doktor i kaznodzieja. Zm. przed 10 maja 1592 roku.
Peter GablerWikary. Mianowany w 1584 roku. Pochodził z Gorzowa [Landsbergensis]. Magister. Latem 1573 roku po raz wtóry został studentem we Frankfurcie. Zm. 29 czerwca 1586 roku w Słońsku i tam został pochowany.
Sebastian LaubeWikary. Powołany 17 lipca 1586 roku. Wcześniej proboszcz w Wawrowie.
Benediktus Möllerus (Mylius)Konrektor w Berlinie. Po studiach we Frankfurcie (magister), wnioskowany przez magistrat Gorzowa. Zatwierdzony na proboszcza. Według tradycji pełnił tez funkcję superintendenta. Swą funkcje miał pełnić do 1617 roku.
Wolfgang SinapiusMagister. Diakon w marcu 1598 roku.
Casparus Buchholzerus (Buchholz)Superintendent i zapewne proboszcz w latach 1618-1833. Wspomniany w liście elektora z 19 września 1623 roku.
» M. Jacobus Halle (Hallius)Superintendent w latach 1635-1644.
» Friedrich BruchArchidiakon w latach 1635-1650.
Eteos TichaSuperintendent ok. 1644 roku.
Johann Ernest StephaniProboszcz i superintendent w latach 1644-1655. W 1654 roku sygnował apel o ofiary na odbudowę kościołów na przedmieściach.
Gottfried CrügerWikary [diacon]. Duszpasterz Wieprzyc. Żył w latach 1618-1667.
J. TrojanusArchidiakon przed 1683 rokiem. Pierwszy znany archidiakon w Gorzowie. Zm. 3 marca 1694 roku.
M. Christian Schultze (Scultetus)Proboszcz i superintendent w latach 1656-1668.
» M. Johann Fr. Lindner (Lindener)W latach 1669-1683 proboszcz i superintendent. Zm. w 1683 roku.
Ch. WeycherMianowany w 1683 roku na następcę Lindnera. Zapewne także superintendent.
Samuel RichtsteigSuperintendent, magister. Oficjalnie od 1684 roku. Znany jednak od 1687 roku. Zm. przed 12 czerwca 1703 roku.
G. Daniel Bandew (Bandeco)Archidiakon (1687).
Theodor Bernhardus Zieritz (Zirriz)Wikary, magister (1687).
Martin ZeuschnerSuperintendent zatwierdzony 5 lipca 1703 roku. W 1704 roku uczestniczył w poświęceniu Kościoła Zgody. Pozostawał na urzędzie do 1709 roku.
» Laurentius GensichenDuchowny kościoła Mariackiego. Zrazu zapewne wikary i następnie proboszcz od 1695 roku. 12 lipca 1710 roku mianowany superintendentem. Ur. 15 kwietnia 1674 roku. Był autorem licznych pism, biblijnych obrazków dla młodzieży, nauk dla biednych i chorych oraz pouczeń dla katechetów. Zm. 26 sierpnia 1742 roku.
Johann Samuel BartschWikary od 1710 do 1715 roku. Był jednocześnie pastorem luterańskim w Kościele Zgody. Od 1739 roku - archidiakon. Ur. około 1675 roku. Zm. 27 listopada 1754 roku.
St. WaltherArchidiakon. Zm. 1 grudnia 1714 roku w wieku 54 lat.
George Runtze
(Runtze)
Wikary. W 1731 roku archidiakon. Ufundował dom sierot, który znajdował się naprzeciw mieszkania archidiakona, i wprowadził nadzór nad tą placówką. Zm. 18 września 1739 roku.
Gottlob Samuel Runtze (Runtzii)Wikary od 1739 roku. Był jednocześnie pastorem w Wieprzycach. Ur. 17 listopada 1705 roku, jako syn pastora George'a Runtze. Od 1731 roku jego pomocnik. Zm. 9 grudnia 1745 roku.
Johann FreyW latach 1743-1754 proboszcz i superintendent.
K. F. Marks
(Marcks)
Superintendent mianowany rozkazem gabinetowym 2 lipca 1754 roku. Ur. około 1725 roku. Studiował 3,5 roku w Halle. 8 lat był kapelanem w pułku Quandt. W l778 roku poświecił ponownie Kościół Zgody. Zm. 29 maja 1775 roku.
Gottlieb Christoph BenickeArchidiakon od 1775 roku. Ur. około 1721 roku w Gorzowie. Wcześniej był diakonem w Deszcznie. Jako archidiakon wspomniany jeszcze w 1770 roku.
Johann Benjamin ScheeleKonrektor, a od 1755 roku diakon. W latach 1783-1796 archidiakon.
Benjamin Christoph AppeltDiakon od 1784 roku. Pochodził z Międzyrzecza. Ur. około 1743 roku. 3 lata studiował we Frankfurcie. Zm. 5 maja 1803 roku.
Johann Gottlieb SeligerDiakon od 1793 roku. Archidiakon od 1803 roku. Ur. w 1769 roku w Sulechowie. Pochodził z rodziny żydowskiej, studiował 3 lata we Frankfurcie. W 1796 roku otrzymał nadzór nad domem sierot. Zm. przed 1833 rokiem.
Michael Dietrich StenigkePastor i superintendent. Mianowany 10 czerwca 1778 roku. Ur. około 1721 roku. Zm. 29 czerwca 1799 roku.
RagotzkySuperintendent, mianowany rozkazem gabinetowym z 18 lipca 1799 roku. Pochodził z Gardelegen. Ur. około 1758 roku. 2,5 roku studiował w Halle. Znany osobiście królowi. Na urzędzie był do 1823 roku.
M. Karl SchmelingOd 1804 roku ustanowiony Collaborator Ministerii (w 1803 roku diakonat został zniesiony). W 1810 roku występował jako diakonus i subrektor.
Daniel Wilhelm GoldbeckDiakon w latach 1811-1815.
Julius BohnstedtDiakon. Następca Goldbecka?
Karl Heinrich KrauseNadproboszcz od 1823 roku. Następnie superintendent. Ur. 23 czerwca 1771 roku pod Chojną. Nauczyciel, pedagog i reformator szkolny. Zm. na urzędzie w 1841 roku.
Ludwig Heinrich Otto OberheimNadproboszcz i superintendent od 1841 roku. Wcześniej, od 1836 roku, był archidiakonem. W 1845 roku poświęcił obraz prof. Begasa w kościele Mariackim. Ur. w 1808 roku. Zm. w 1863 roku.
Friedrich Wilhelm WaltherDiakon. Wspomniany w 1843 roku. Później archidiakon.
StrumpfSuperintendent w latach 1864-1885.
Johannes PunckeDiakon w latach 1874-1881. Następnie archidiakon do 1888 roku.
Paul FischerDiakon w latach 1882-1888. Następnie do 1889 roku archidiakon.
Dr. Rollke
(Rolke)
Nadproboszcz i superintendent w latach 1886-1921.
Adolf MüllerDiakon w latach 1888-1889. Następnie archidiakon do 1894 roku.
Fritz NietheOd 1889 roku diakon. Od 1894 roku archidiakon. Ur. 21 czerwca 1856 roku. Zm. 17 stycznia 1943 roku.
Bruno KellnerWikary od 1900 roku. Ur. 31 maja 1870 roku w Zechinen. Ordynowany 8 listopada 1896 roku. W 1929 roku miał status drugiego duchownego.
Paul TeartorWikary (Pfarrer). Od stycznia 1901 roku jako "czwarty proboszcz mariacki" dla Zamościa. Od 1908 roku pierwszy proboszcz Zamościa. Zm. 18 października 1928 roku.
Richard HarderNadproboszcz i superintendent od 1922 roku. Ur. 13 października 1868 roku w Berlinie. Ordynowany w 1897 roku. Zm. 17 czerwca 1947 roku w Zehlendorf.
Georg WegnerWikary od 1 października 1929 roku. Ur. 1 sierpnia 1892 roku w Gralewie. Ordynowany w 1920 roku, ale już w 1918 był zarządcą, a następnie proboszczem w Santocznie. Od 1924 roku w Wawrowie. W Zielone Świątki 1945 roku odprawił ostatnie protestanckie nabożeństwo. Zm. 17 lipca 1954 roku jako proboszcz w Zehlendorf i duszpasterz landsberczan.
Gerhard JädickeSuperintendent od 1940 roku. Ur. 12 listopada 1899 roku w Berlinie. Ordynowany w 1924 roku. Od 1926 roku proboszcz w Gościnowie. Nie później jak w 1939 roku został proboszczem » kościoła Zgody i na tej funkcji powierzono mu w 1940 roku stanowisko superintendenta. Ostatni niemiecki zwierzchnik okręgu kościelnego Landsberg I. W 1945 roku w Starym Polichnie odprawił noworoczne nabożeństwo.
Uwaga: wykaz duchownych kościoła mariackiego pochodzi z archiwum katedralnego. Opracowano na podstawie pracy Jerzego Zysnarskiego