KATEDRA
PUBLIKACJE
Katedra gorzowska
Pomorska Oficyna Reklamowo-Wydawnicza
Bydgoszcz 2000, 100 s.
Dzieje katedry w Gorzowie Wielkopolskim
Wyd. IBEN
Gorzów 2017, 165 s.
pod red. » Dariusza A. Rymara
W głównym nurcie dziejów. Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim od końca XIII wieku do roku 2017
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Warszawie / Archiwum Państwowe w Gorzowie
Gorzów 2021, 775 s.
PROBOSZCZOWIE PARAFII PW. WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
| 1.01.1946 | ks. » Jan Zaręba |
| 18.06.1946 | ks. » Stanisław Klimm |
| 19.02.1952 | ks. » Józef Czapran |
| 15.12.1963 | ks. » Władysław Sygnatowicz |
| 8.09.1991 | ks. » Stanisław Garncarz |
| 1.08.2005 | ks. » Zbigniew Samociak |
| 1.08.2012 | ks. » Zbigniew Kobus |
| 1.08.2023 | ks. Mariusz Kołodziej |
DUCHOWNI KOŚCIOŁA MARIACKIEGO
| Hermann | Proboszcz prepozyta (prepositus in Landesberg et plebanus). Występuje w latach 1297-1300, następnie prepozyt w Myśliborzu. |
| Nicolaus Garthow | Proboszcz. Wspomniany w 1350 i 1361 roku, do 1358 roku objęty zapewne klątwą Stolicy Apostolskiej, rzuconą na Marchię Brandenburską. |
| Nicolaus Murificis | Proboszcz (plebani seu Rectoris). Mianowany przed 1374 rokiem. Występuje do maja 1385, zasłynął ze sporu o probostwo św. Jerzego. To na jego wniosek proboszcza Jana Husbeckera oraz jego zwolenników (w tym trzech burmistrzów) obłożono ekskomuniką, uchyloną w 1374 roku. |
| Wilhelm Narthusen | Proponowany w 1376 roku na wikarego altarii św. Mikołaja, być może pierwszy znany wikariusz parafii Mariackiej. |
| Amelius Laurentzdorp | (z Wawrowa?). Wikary i altarysta altarii św. Urbana i Dziewicy Marii. Wspomniany po raz pierwszy w maju 1385 roku i powtórnie w maju 1390 roku. |
| Andreas | Wikary. Wspomniany tylko raz w czerwcu 1385 roku w Paradyżu jako świadek zakupu Karnina. |
| Ulrych | Wikary. Wspomniany w maju 1395 roku. |
| Johann Waldow | Proboszcz. Wspomniany w 1409 roku. Młodszy brat Johanna Waldowa, biskupa brandenburskiego. Sam J. Waldow jr. w latach 1423-1425 był kolejnym biskupem lubuskim. |
| Nicolaus Cruse | Wikary (1431-1447), prezbiter bractwa maryjnego w Gorzowie, prezbiter kapituły kamieńskiej (1440), alterysta w kościele Świętego Jerzego (1434). |
| Johann Bysendal | Prezbiter, wikary? Altarysta, prezentowany w 1440 roku na altarię NMP i św. Doroty. |
| Peter Faber | Prezbiter, wikary. Wspomniany w 1444 roku jako altarysta NMP i 11 tysięcy Dziewic. |
| Conrad Boldicke, Caspar Berlin, Johann Rychenbach | Prezbiterzy. Trzej duchowni wymienieni w dokumencie z 1445 roku. W innym dokumencie z tego roku wspomniano o proboszczu dla Gorzowa (Priesterherr fur Landsberg). |
| Matthias (Steve) | Wikary? Były kanonik w Myśliborzu, obdarowany w grudniu 1446 roku wikariatem czeladników szewskich w Gorzowie. Wspomniany jako starosta zamku krzyżackiego, którym pozostawał nie dłużej niż do połowy 1451 roku. |
| Johann Schmidt der Aelt (starszy) | Proboszcz. Wspomniany w 1450 roku. |
| Laurentius Cruger | Wikary. Powołany w 1459 roku z prezenty rady jako duchowny w kościele św. Gertrudy. |
| Franciskus | Proboszcz. Brat zakonu krzyżackiego, pierwszy i jedyny proboszcz, z prezenty Krzyżaków, wspomniany w 1452 roku. Pozostawał na urzędzie jeszcze w 1458 roku. |
| Peter Landesberch | Wikary przy ołtarzu NMP i św. Krzyża w Gorzowie. Zm. w 1490 roku. |
| Jakub Rakow | Kleryk z Lubeki. W 1490 roku został wikarym przy ołtarzu NMP i Świętego Krzyża. |
| Heinrich Promnitz | Wikary. Brat(?) » Johanna [Hansa] Promnitza - burmistrza. Wspomniany przed 1492 rokiem przy fundacji Marwitzów. |
| Wolfgang Czingk | Proboszcz. Prawdopodobnie ostatni katolicki duchowny, który w 1537 roku udzielił członkom magistratu komunii pod dwiema postaciami, wspomniany na probostwie w 1540 roku. |
| George von Waltersdorf | Proboszcz od 1543 roku. W 1549 roku wspomniany z tytułem superintendenta. Od 1530 roku w służbie margrabiów. Uchodził za przedstawiciela Jana z Kostrzyna. Pozostawał w konflikcie z Radą i okolicznym duchowieństwem. Miał dom i gospodarstwo w mieście. Zm. 25 grudnia 1564 roku i pochowany został w kościele. |
| Christopf Techler (Tagkler, Tenkler) | Wikary. Wspomniany w 1562 roku. W czerwcu 1564 roku odszedł do Cottbus. |
| » Paul Gabler (Gablerus) | Wikary. Podobno przez 28 lat. Wspomniany po raz pierwszy w 1562 roku. |
| Melchior Frank (Frangk, Francke) | Proboszcz i superintendent od 1565 roku. Magister, przedtem proboszcz w Dębnie. |
| Jakub Haupt (Heubt) vel Capito | Proboszcz i wg tradycji również superintendent. Wspomniany po raz pierwszy w 1577 roku. Pochodził z Choszczna. |
| Valten Winter | Wikary. W sporze z proboszczem Capito, z tego powodu w marcu 1582 roku wezwany do Berlina. |
| Otto Böcker | Wikary. Niegdyś z Wieprzyc. Zainstalowany w 1582 roku. W tym samym roku stał się obiektem jakichś podejrzeń. Poddany przez burmistrza torturom i odesłany do Kostrzyna. |
| Wolfgang Peristerus | Proboszcz od 1583 roku. Superintendent, doktor i kaznodzieja. Zm. przed 10 maja 1592 roku. |
| Peter Gabler | Wikary. Mianowany w 1584 roku. Pochodził z Gorzowa [Landsbergensis]. Magister. Latem 1573 roku po raz wtóry został studentem we Frankfurcie. Zm. 29 czerwca 1586 roku w Słońsku i tam został pochowany. |
| Sebastian Laube | Wikary. Powołany 17 lipca 1586 roku. Wcześniej proboszcz w Wawrowie. |
| Benediktus Möllerus (Mylius) | Konrektor w Berlinie. Po studiach we Frankfurcie (magister), wnioskowany przez magistrat Gorzowa. Zatwierdzony na proboszcza. Według tradycji pełnił tez funkcję superintendenta. Swą funkcje miał pełnić do 1617 roku. |
| Wolfgang Sinapius | Magister. Diakon w marcu 1598 roku. |
| Casparus Buchholzerus (Buchholz) | Superintendent i zapewne proboszcz w latach 1618-1833. Wspomniany w liście elektora z 19 września 1623 roku. |
| » M. Jacobus Halle (Hallius) | Superintendent w latach 1635-1644. |
| » Friedrich Bruch | Archidiakon w latach 1635-1650. |
| Eteos Ticha | Superintendent ok. 1644 roku. |
| Johann Ernest Stephani | Proboszcz i superintendent w latach 1644-1655. W 1654 roku sygnował apel o ofiary na odbudowę kościołów na przedmieściach. |
| Gottfried Crüger | Wikary [diacon]. Duszpasterz Wieprzyc. Żył w latach 1618-1667. |
| J. Trojanus | Archidiakon przed 1683 rokiem. Pierwszy znany archidiakon w Gorzowie. Zm. 3 marca 1694 roku. |
| M. Christian Schultze (Scultetus) | Proboszcz i superintendent w latach 1656-1668. |
| » M. Johann Fr. Lindner (Lindener) | W latach 1669-1683 proboszcz i superintendent. Zm. w 1683 roku. |
| Ch. Weycher | Mianowany w 1683 roku na następcę Lindnera. Zapewne także superintendent. |
| Samuel Richtsteig | Superintendent, magister. Oficjalnie od 1684 roku. Znany jednak od 1687 roku. Zm. przed 12 czerwca 1703 roku. |
| G. Daniel Bandew (Bandeco) | Archidiakon (1687). |
| Theodor Bernhardus Zieritz (Zirriz) | Wikary, magister (1687). |
| Martin Zeuschner | Superintendent zatwierdzony 5 lipca 1703 roku. W 1704 roku uczestniczył w poświęceniu Kościoła Zgody. Pozostawał na urzędzie do 1709 roku. |
| » Laurentius Gensichen | Duchowny kościoła Mariackiego. Zrazu zapewne wikary i następnie proboszcz od 1695 roku. 12 lipca 1710 roku mianowany superintendentem. Ur. 15 kwietnia 1674 roku. Był autorem licznych pism, biblijnych obrazków dla młodzieży, nauk dla biednych i chorych oraz pouczeń dla katechetów. Zm. 26 sierpnia 1742 roku. |
| Johann Samuel Bartsch | Wikary od 1710 do 1715 roku. Był jednocześnie pastorem luterańskim w Kościele Zgody. Od 1739 roku - archidiakon. Ur. około 1675 roku. Zm. 27 listopada 1754 roku. |
| St. Walther | Archidiakon. Zm. 1 grudnia 1714 roku w wieku 54 lat. |
| George Runtze (Runtze) | Wikary. W 1731 roku archidiakon. Ufundował dom sierot, który znajdował się naprzeciw mieszkania archidiakona, i wprowadził nadzór nad tą placówką. Zm. 18 września 1739 roku. |
| Gottlob Samuel Runtze (Runtzii) | Wikary od 1739 roku. Był jednocześnie pastorem w Wieprzycach. Ur. 17 listopada 1705 roku, jako syn pastora George'a Runtze. Od 1731 roku jego pomocnik. Zm. 9 grudnia 1745 roku. |
| Johann Frey | W latach 1743-1754 proboszcz i superintendent. |
| K. F. Marks (Marcks) | Superintendent mianowany rozkazem gabinetowym 2 lipca 1754 roku. Ur. około 1725 roku. Studiował 3,5 roku w Halle. 8 lat był kapelanem w pułku Quandt. W l778 roku poświecił ponownie Kościół Zgody. Zm. 29 maja 1775 roku. |
| Gottlieb Christoph Benicke | Archidiakon od 1775 roku. Ur. około 1721 roku w Gorzowie. Wcześniej był diakonem w Deszcznie. Jako archidiakon wspomniany jeszcze w 1770 roku. |
| Johann Benjamin Scheele | Konrektor, a od 1755 roku diakon. W latach 1783-1796 archidiakon. |
| Benjamin Christoph Appelt | Diakon od 1784 roku. Pochodził z Międzyrzecza. Ur. około 1743 roku. 3 lata studiował we Frankfurcie. Zm. 5 maja 1803 roku. |
| Johann Gottlieb Seliger | Diakon od 1793 roku. Archidiakon od 1803 roku. Ur. w 1769 roku w Sulechowie. Pochodził z rodziny żydowskiej, studiował 3 lata we Frankfurcie. W 1796 roku otrzymał nadzór nad domem sierot. Zm. przed 1833 rokiem. |
| Michael Dietrich Stenigke | Pastor i superintendent. Mianowany 10 czerwca 1778 roku. Ur. około 1721 roku. Zm. 29 czerwca 1799 roku. |
| Ragotzky | Superintendent, mianowany rozkazem gabinetowym z 18 lipca 1799 roku. Pochodził z Gardelegen. Ur. około 1758 roku. 2,5 roku studiował w Halle. Znany osobiście królowi. Na urzędzie był do 1823 roku. |
| M. Karl Schmeling | Od 1804 roku ustanowiony Collaborator Ministerii (w 1803 roku diakonat został zniesiony). W 1810 roku występował jako diakonus i subrektor. |
| Daniel Wilhelm Goldbeck | Diakon w latach 1811-1815. |
| Julius Bohnstedt | Diakon. Następca Goldbecka? |
| Karl Heinrich Krause | Nadproboszcz od 1823 roku. Następnie superintendent. Ur. 23 czerwca 1771 roku pod Chojną. Nauczyciel, pedagog i reformator szkolny. Zm. na urzędzie w 1841 roku. |
| Ludwig Heinrich Otto Oberheim | Nadproboszcz i superintendent od 1841 roku. Wcześniej, od 1836 roku, był archidiakonem. W 1845 roku poświęcił obraz prof. Begasa w kościele Mariackim. Ur. w 1808 roku. Zm. w 1863 roku. |
| Friedrich Wilhelm Walther | Diakon. Wspomniany w 1843 roku. Później archidiakon. |
| Strumpf | Superintendent w latach 1864-1885. |
| Johannes Puncke | Diakon w latach 1874-1881. Następnie archidiakon do 1888 roku. |
| Paul Fischer | Diakon w latach 1882-1888. Następnie do 1889 roku archidiakon. |
| Dr. Rollke (Rolke) | Nadproboszcz i superintendent w latach 1886-1921. |
| Adolf Müller | Diakon w latach 1888-1889. Następnie archidiakon do 1894 roku. |
| Fritz Niethe | Od 1889 roku diakon. Od 1894 roku archidiakon. Ur. 21 czerwca 1856 roku. Zm. 17 stycznia 1943 roku. |
| Bruno Kellner | Wikary od 1900 roku. Ur. 31 maja 1870 roku w Zechinen. Ordynowany 8 listopada 1896 roku. W 1929 roku miał status drugiego duchownego. |
| Paul Teartor | Wikary (Pfarrer). Od stycznia 1901 roku jako "czwarty proboszcz mariacki" dla Zamościa. Od 1908 roku pierwszy proboszcz Zamościa. Zm. 18 października 1928 roku. |
| Richard Harder | Nadproboszcz i superintendent od 1922 roku. Ur. 13 października 1868 roku w Berlinie. Ordynowany w 1897 roku. Zm. 17 czerwca 1947 roku w Zehlendorf. |
| Georg Wegner | Wikary od 1 października 1929 roku. Ur. 1 sierpnia 1892 roku w Gralewie. Ordynowany w 1920 roku, ale już w 1918 był zarządcą, a następnie proboszczem w Santocznie. Od 1924 roku w Wawrowie. W Zielone Świątki 1945 roku odprawił ostatnie protestanckie nabożeństwo. Zm. 17 lipca 1954 roku jako proboszcz w Zehlendorf i duszpasterz landsberczan. |
| Gerhard Jädicke | Superintendent od 1940 roku. Ur. 12 listopada 1899 roku w Berlinie. Ordynowany w 1924 roku. Od 1926 roku proboszcz w Gościnowie. Nie później jak w 1939 roku został proboszczem » kościoła Zgody i na tej funkcji powierzono mu w 1940 roku stanowisko superintendenta. Ostatni niemiecki zwierzchnik okręgu kościelnego Landsberg I. W 1945 roku w Starym Polichnie odprawił noworoczne nabożeństwo. |
| Uwaga: wykaz duchownych kościoła mariackiego pochodzi z archiwum katedralnego. Opracowano na podstawie pracy Jerzego Zysnarskiego | |