TEIKE Carl [1864-1922]

Carl Teike Właśc. Carl [Albert Hermann] Teike. Kompozytor niemiecki, muzyk i dyrygent. Jeden z najsłynniejszych na świecie twórców marszów wojskowych. Honorowy Obywatel Miasta Landbergu.

Urodzony w Altdamm (Niemcy, obecnie Szczecin-Dąbie, Polska). Zmarł w Landsbergu (obecnie Gorzów Wlkp.). Około 1878 roku rozpoczął naukę gry na instrumentach dętych (głównie waltornia i obuj) u słynnego nauczyciela Paula Bottchera. Uczył się też gry na kontrabasie i perkusji. W 1883 roku wstąpił dobrowolnie do orkiestry wojskowej 123. Regimentu Grenadierów w Ulm (obecnie Badenia-Wirtembergia, Niemcy). Został też członkiem orkiestry miejscowego teatru. W 1885 roku skomponował swój pierwszy marsz Am Donaustrand, a w 1889 roku powstał Alte Kameraden (Starzy towarzysze). Napisany na potrzeby Regimentu Grenadierów nie zdobył uznania przełożonego kapelmistrza. Wkrótce Teike zrezygnował z wojska i w 1895 roku przeniósł się do Poczdamu, gdzie rozpoczął pracę w Królewskiej Policji. Tam też komponował i zaczął popularyzować marsz Alte Kameraden, który szybko stał się jednym z najsłynniejszych marszów świata i najczęściej granych przez orkiestry wojskowe. Już w 1909 roku marsz został nagrany przez United States Marine Band i wydany w USA na płycie przez wytwórnię Victor Recordings. Na początku XX wieku Carl Teike zdobył uznanie jako kompozytor marszów dedykowanych cesarzowi i królowi Prus, m.in.: Prinz-Albrecht-Marsch, Prinz-Wilhelm-Marsch, In Treue fest, Kaiser-Parole czy Kronprinzen-Marsch. Będąc pod wrażeniem rozwoju lotnictwa i pierwszych sterowców skomponował Graf Zeppelin i Ein Hoch der Aviatik. Pisał też marsze, które miały uświetniać imprezy sportowe, szczególnie z udziałem młodzieży: Grosser Sport-Marsch, Ein Hoch dem sport, Jung Deutschland czy Jugend heraus.

Na początku 1909 roku wyjechał z Poczdamu i wraz z żoną Rosiną Babette Loser osiadł w Landsbergu (Gorzów Wlkp.). Tu mieszkał krótko przy obecnej ulicy Borowskiego, potem przy Kosynierów Gdyńskich 26 (wówczas Heinersdorferstrasse), a w 1916 roku przeprowadził się do nowego mieszkania przy obecnym placu Staromiejskim. W tym czasie Teike pracował w starostwie, a także dyrygował orkiestrą i komponował. W Landsbergu powstały m.in.: Friedensbanner, Friedensf anf are, Friedensfeier, Die Freiheit kommt, Internationaler marsch, Schlecht und recht i Neue Zeiten und Wieder daheim. Jego utwory były grane w lokalach (np. w Eldorado) i przez orkiestrę miejscowego garnizonu. Sprzedażą nut z jego utwarami zajmowały się uznane wydawnictwa muzyczne, jak: Verlag Priedrich Mbrike (Stettin, obecnie Szczecin), Verlag Bellmann und Thümer (Waldheim) czy landsberskie Hermanna Silwedela, jednak nie przyniosło to wymiernych korzyści majątkowych.

W czasie I wojny światowej organizował koncerty charytatywne dla rannych i chorych żołnierzy niemieckich. W tym okresie, będąc przekonanym o rychłym zwycięstwie Niemiec, pracował nad utworem, który miał być dedykowany zwycięskiej armii. Ostatecznie powstał marsz Festmarsch, który był swoistym requiem tamtych czasów. Popularność jego muzyki wciąż rosła i otrzymywał kolejne propozycje skomponowania nowej muzyki. Krótko przed śmiercią, schorowany, odmówił napisania marsza dla wojska francuskiego. Zmarł 28 maja 1922 roku i pochowany został na cmentarzu ewangelickim. W latach późniejszych był wielokrotnie honorowany przez mieszkańcy Landsbergu. Niemal w ósmą rocznicę śmierci, w maju 1930 roku, na cmentarzu odsłonięto pomnik Carla Teikego, wykonany przez Carla Schnausego. Na domu przy obecnej ulicy Kos. Gdyńskich umieszczono pamiątkową tablicę, która została zdjęta w 1945 roku, a plac przy którym mieszkał w ostatnich latach życia przemianowano na Taikeplatz. W 1939 roku pośmiertnie nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta.

Jego grób nie zachował się do dzisiejszych czasów, podobnie jak cmentarz, który znajdował się terenie dzisiejszego parku Kopernika. Nie zachował się też jego ostatni dom i plac jego imienia, który mieścił się w pobliżu dzisiejszego placu Staromiejskiego. Jego krewny Karl Anton Döll opisał jego życie w książce Alte Kameraden (Frankfurt am Main, 1961). W maju 2007 roku dzięki staraniom Miejskiego Centrum Kultury i Nowego Towarzystwa Upiększania Miasta przywrócona została tablica przy ulicy Kos. Gdyńskich. Od tego też roku w Gorzowie Wlkp. organizowane są Międzynarodowe Spotkania Orkiestr Dętych Alte Kameraden. Na jego dorobek artystyczny składa się ponad 100 marszów. W sierpniu 2012 roku radny Jerzy Wierchowicz, podczas sesji Rady Miasta, złożył wniosek o nadanie Filharmonii Gorzowskiej imienia Carla Teikego. [ Dan na dzień: 29.08.2012 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / zdjęcie: archiwum
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - "Kronika wieku" - praca zbiorowa - 2002; [2] - "Słownik landsberskich i gorzowskich twórców kultury" - praca zbiorowa [tam: Jerzy Sygnecki] - 2007; [3] - "Droga do filharmonii" - praca zbiorowa [tam: Robert Piotrowski] - 2012
Zobacz też : MUZYKA, TANIEC, ŚPIEW | OSOBOWOŚCI LANDSBERGU | TWÓRCY