BYRSKA Irena [1901-1997]

Irena Byrska Reżyser teatralna i pedagog. Również aktorka. Dyrektor i reżyser » Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wlkp. (1963-1966).

Urodzona w Warszawie. Z Gorzowem związana w latach 1963-1966. Zmarła w Skolimowie koło Warszawy. Jej reżyserskim debiutem w Gorzowie było przedstawienie Uciekła mi przepióreczka (1963). Jako kierowników artystycznych zatrudniała m.in. Zdzisława Najdera i » Zbigniewa Herberta. Do historii gorzowskiej sceny przeszła sztuka » Don Alvares - jedyny spektakl gorzowskiego teatru wyreżyserowany przez Byrską, który pokazała Telewizja Polska. Niektóre spektakle reżyserowała z mężem Tadeuszem Byrskim. W lipcu 1966 roku oboje przenieśli się do Łodzi. Jako reżyser powróciła do Gorzowa jeszcze dwukrotnie. W 1971 roku przygotowała Niewidzialną kochankę (Pedro Calderon do la Barca), a w 1972 Zemstę (Aleksander Fredro).

Dała się też poznać jako aktorka. Zagrała m.in. w Człowieku z żelaza Andrzeja Wajdy (1981), filmach Krzysztofa Zanussiego (Kontrakt, 1980) i Krzysztofa Kieślowskiego (Przypadek, 1981). W 1996 roku, z okazji jubileuszu 50-lecia sceny gorzowskiej, ostatni raz odwiedziła Gorzów. Zmarła na początku 1997 roku w Domu Aktora w Skolimowie. Pochowana została na Starych Powązkach w Warszawie. W maju 1998 roku Małej Scenie w gorzowskim teatrze nadano imię Ireny i Tadeusza Byrskich. W marcu 2007 roku przy » Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie powstało Archiwum Byrskich, w zbiorach którego znajduje się m.in. unikalna korespondencja Ireny i Tadeusza Byrskich z Czesławem Miłoszem, » Zbigniewem Herbertem, Witoldem Gombrowiczem, Albertem Camusem i Jerzym Grotowskim. Wraz z mężem była bohaterką reportażu pt. Teatr nieprowincjonalny, zrealizowanego przez Izabelę Patek (Radio "Zachód") w cyklu » Spotkanie z Reportażem Radiowym (2017). Historia pracy Ireny i Tadeusza Byrskich w Gorzowie została spisana m.in. w książce pt. Teatr Ireny i Tadeusza Byrskich, czyli idea prowincji oswojonej w praktyce (2022, Weneta Puklicz-Pierzchała). [ Dane na dzień: 10.10.2023 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / również zdjęcie
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - portal: www.filmpolski.pl; [2] - portal: www.e-teatr.pl; [3] - portal: www.grotowski.net; [4] - portal: www.teatr-gorzow.pl
Zobacz też : » ADMINISTRACJA, ZARZĄDZANIE | » AKTORZY, REŻYSERZY | » ANIMATORZY KULTURY | » TEATR, FILM