HERBERT Zbigniew [1924-1998]

Zbigniew Herbert Poeta, eseista i autor sztuk teatralnych. Także tłumacz poezji. Jeden z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku. Kierownik literacki » Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie. Od 2009 roku jego imię nosi » Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gorzowie Wlkp.

Urodzony we Lwowie. Zmarł w Warszawie. Z Gorzowem związany w latach 1964-1966. Absolwent Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Studiował też na tajnym Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie (filologia polska), Akademii Handlowej w Krakowie (ekonomia), Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Uniwersytecie Warszawskim (Wydział Filozofii). Żołnierz AK. Jako poeta zadebiutował w 1950 roku na łamach tygodnika "Dziś i Jutro" wierszami: Napis, Pożegnanie września i Złoty środek. W 1956 roku ukazał się jego pierwszy tomik poetycki pt. Struna Światła. Inne: Hermes, pies i gwiazda (1957), Studium przedmiotu (1961), Napis (1969), Pan Cogito (1974), Raport z oblężonego miasta (1983), Rovigo (1992) i Elegia na odejście (1992). Pozostawił po sobie również dramaty, m.in.: Jaskinia filozofów (1956), Drugi pokój (1958) i Lalek. Sztuka na głosy (1961). W 1962 roku wydał zbiór esejów Barbarzyńca w ogrodzie, a w 1993 roku Martwą Naturę z wędzidłem.

Zdobył uznanie w Polsce i za granicą. W 1955 roku został członkiem Związku Literatów Polskich. Był m.in. członkiem polskiego PEN Clubu (1972-1991) i berlińskiej Akademie der Knute. Laureat wielu nagród. W 1961 roku otrzymał Nagrodę Pierścienia za całokształt twórczości poetyckiej, Nagrodę im. Kościelskich (1964) i Jurzykowskiego (1965).

W 1964 roku został zatrudniony przez » Irenę Byrską na stanowisku kierownika literackiego (w późniejszych dokumentach określany też jako dyrektor dramatyczny) w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Gorzowie. W pierwszym sezonie przygotował swoje dwa dramaty: Jaskinia filozofów i Drugi pokój, wyreżyserowane przez I. Byrską i wystawione jednocześnie w grudniu 1964 roku. Wkrótce wyjechał za granicę. Był we Francji, RFN, Grecji i Ameryce Północnej. Wygłaszał liczne odczyty, m.in. jako visiting professor na University of California w Los Angeles (USA). W tym czasie, ze względu na przedłużający się pobyt poza Polską, wystąpił do dyrekcji teatru o zwolnienie go z funkcji dyrektora dramatycznego. Ostatecznie został urlopowany na czas nieokreślony. W czerwcu 1966 roku teatr gorzowski wystawił sztukę Jutro Josepha Conrada Korzeniowskiego (opartą na książce pod takim samym tytułem), w tłumaczeniu i przekładzie Z. Herberta. Krótko po tym rozstał się z Teatrem im. J. Osterwy, odchodząc wraz z dyrektor Ireną Byrską. W 1997 roku na gorzowskiej scenie wystawiono trzeci z wczesnych dramatów Herberta - Lalek (reż. Wiesław Górski).

W 2008 roku, m.in. z inicjatywy » Jana Tomaszewicza - obecnego dyrektora Teatru im. J. Osterwy - gorzowscy radni uchwalili nazwanie jednej z ulic w centrum miasta imieniem Zbigniewa Herberta. W czerwcu 2009 roku imię Herberta (staraniem m.in. dyrektora » Edwarda Jaworskiego i senatora » Henryka Macieja Woźniaka) otrzymała też Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gorzowie. W uroczystości wzięła udział Krystyna Herbert - wdowa po poecie. W grudniu 2011 roku na budynku WiMBP odsłonięto tablicę upamiętniającą Z. Herberta, a w lipcu 2015 roku na ścianie kamienicy przy ulicy Teatralnej 38 gorzowski artysta malarz Tomasz Kalitko namalował mural poświęcony poecie. Rok 2018 został przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowiony Rokiem Zbigniewa Herberta. W tm samym roku był bohaterem reportażu pt. Nie powrócę do źródła spokoju, zrealizowanego przez Izabelę Patek (Radio "Zachód") w cyklu » Spotkanie z Reportażem Radiowym. [ Dane na dzień: 20.02.2018 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / zdjęcie: ze zbiorów WiMBP im. Z. Herberta
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - "Polscy pisarze współcześni 1939-1991" - Lesław M. Bartelski - 1995; [2] - "Leksykon polskich pisarzy współczesnych. Tom pierwszy A-M" - Piotr Kuncewicz - 1995; [3] - "Leksykon poetów" - Janusz Termer - 1997; [4] - "Byliśmy w teatrze" - Krystyna Kamińska / Ireneusz Krzysztof Szmidt - 2006
Zobacz też : » PISARZE | » TEATR, FILM | » TWÓRCY