Placówka oświatowo-edukacyjna, której zadaniem jest naukowe opracowanie i analiza prac bp. Wilhelma Pluty, wydawanie jego listów i homilii. Także propagowanie kultury chrześcijańskiej oraz prowadzenie działalności naukowej, edukacyjnej i duszpasterskiej.

Instytut upamiętniający zmarłego w 1986 roku biskupa utworzony został w byłym Pałacu Biskupim (dawna willa braci Bahrów). Jego uroczyste otwarcie odbyło się 22 września 2013 roku. Placówkę poświęcił ordynariusz zielonogórsko-gorzowski bp Stefan Regmunt, a jej pierwszym dyrektorem został ks. dr Grzegorz Cyran. W instytucie powstała grupa badawcza zajmująca się m.in. prowadzeniem badań naukowych nad życiem i spuścizną bp. Wilhelma Pluty i historią Kościoła na pograniczu polsko-niemieckim. Działa także Diecezjalne Studium Ochrony Zabytków Sakralnych, Studium Pastoralne, Centrum Formacyjne Nadzwyczajnych Szafarzy Komunii Świętej. Funkcjonuje też Studium nad Małżeństwem i Rodziną. W instytucie są wykłady, zajęcia dla uczniów i studentów, odbywają się koncerty, wystawy oraz konkursy. [ Dane na dzień: 12.04.2021 ]