ULICA WŁADYSŁAWA SIKORSKIEGO

Ulica Sikorskiego Właśc. Ulica Generała Władysława Sikorskiego. Historyczna ulica Starego Miasta oraz najstarsza i najważniejsza ulica » Landsbergu i Gorzowa. Wytyczona już w chwili » założenia miasta (1257). W najdawniejszych dokumentach określana jako Richstraße, a po 1945 roku także jako Senatorska (przez 2 miesiące 1945 roku), Wielka (w latach 1945-1946) i Wandy Wasilewskiej.

Położona wzdłuż rzeki Warty i łącząca w linii prostej dwie » bramy wjazdowe do miasta: Bramę Młyńską (od strony zachodniej) i Bramę Santocką (od wschodu). Wraz z rozwojem miasta poszerzana i wydłużana w kierunku wschodnim i zachodnim. W XIX wieku rozciągała się od placu Parad (Paradeplatz) na » Przedmieściu Santockim (przed Bramą Santocką) do placu Młyńskiego (przed Bramą Młyńską). Obecnie swój początek (zgodnie z przyjętą numeracją) ma przy skrzyżowaniu z ulicami Dzieci Wrzesińskich i Zbigniewa Herberta i biegnie do ulicy Żelaznej. Jej długość wynosi ok. 1,7 km. Wschodnim przedłużeniem Sikorskiego jest ulica Warszawska, a zachodnim Aleje 11 Listopada (wcześniej Küstrinerstraße i Kostrzyńska).

Około 1590 roku na Richstraße przeniesiono aptekę Pod czarnym orłem, jedną z najstarszych znanych aptek w mieście, która funkcjonowała do 1945 roku. W 1899 roku uruchomiono jedną z pierwszych w mieście linii tramwajowych. Przed wojną przy ulicy znajdowały się domy zamożnych landsberczan i luksusowe sklepy. Pożary, które wybuchały w 1945 roku, zniszczyły większą część ulicy. Z 71 budynków zachowało się tylko pięć. W lutym spłonął kompleks sądowo-więzienny wybudowany w latach 1847-1848 przy zbiegu Richstraße 72-73 i Neusadt 2-4 (obecnie róg Sikorskiego i Dzieci Wrzesińskich). W lipcu ogień strawił kamienicę przy Richstraße 8 (obecnie narożnik ulicy Sikorskiego i ulicy Pionierów), należąca do księgarzy Johannesa Scharfa i Wilhelma Ogoleita – także humanisty i kolekcjonera. Znajdował się w niej m.in. antykwariat z bogatą kolekcją pamiątek po Johannie Wolfgangu Goethe'em i Friedrichu Schillerze. Do dzisiejszych czasów przy Sikorskiego zachował się m.in. zabytkowy budynek z połowy XIX wieku, przed wojną należący do rodziny Kirschke'ów, w którym był m.in. salon fryzjerski i perfumeria, a do końca 2014 roku mieściła się » Kamienica Artystyczna Lamus, a także wybudowany w 1925 roku dom (przy Richstraße 9) na potrzeby Landsberger Kreditverein (Landsberskie Towarzystwo Kredytowe) – dzisiaj siedziba Gospodarczego Banku Spółdzielczego (teraz Sikorskiego 7). Z 1930 roku pochodzi budynek dawnej Miejskiej Kasy Oszczędności, wybudowany na miejscu Nowego Odwachu i Domu Komendanta, w którym mieści się Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego (Sikorskiego 3/4). Ważną historycznie była plebania przy kościele Mariackim, zwana też pastorówką. Mieściła się na dzisiejszym skwerze koło byłego » "empiku". Po raz pierwszy wspomniana w 1561 roku jako siedziba proboszczów. W latach późniejszych kilkukrotnie przebudowywana i zmieniająca właścicieli spłonęła w 1945 roku. Przy Richtstraße swoje atelier miał znany przedwojenny fotograf » Kurt Aurig, mieszkał tu także » Max Bahr.

W 1960 roku ulicę Sikorskiego wydłużono w kierunku zachodnim kosztem ulicy Kostrzyńskiej, położonej na Przedmieściu Młyńskim. Dzięki temu w jej granicach znalazł się także m.in. dom, w którym przed wojną mieściła się loża wolnomularska (Küstrinerstraße 1), a obecnie znana restauracja Don Vittorio (Sikorskiego 21, z » tablicą upamiętniającą Floriana Kroenkego), » Willa Hansa Lehmanna (Küstrinerstraße 107), dziś siedziba » Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z. Herberta [» WiMBP] (Sikorskiego 107, z tablicą poświęconą pamięci » Papuszy), a także neorenesansowa kamienica, wybudowana w 1880 roku dla fabrykanta Carla Jaehnego (Sikorskiego 106). Od ulicy Sikorskiego było wejście do nieistniejącej już, legendarnej kawiarni » Wenecja (Küstrinerstraße 108, a potem Sikorskiego 108), a także do klubu EMPiK (Sikorskiego 126-128), wcześniej przypisanego do ulicy Braniborskiej.

W latach 60. ub. wieku ulicę poszerzono oraz dobudowano przy niej pawilony handlowe i bloki mieszkalne. Była to największa przebudowa ulicy w powojennej historii miasta. Jej krótki odcinek – od ulicy Żelaznej do ulicy » Edwarda Jancarza – stał się ulicą czteropasmową. Skrzyżowanie ulicy Sikorskiego z » ulicą Bolesława Chrobrego, koło » katedry, uznawane jest umownie za środek miasta. Obok katedry ulica przylega do » Starego Rynku – najstarszego i najważniejszego placu w mieście. Ulica nadal uchodzi za jedną z ważniejszych w mieście. Mieści się przy niej m.in. Urząd Miasta, oddział ZUS (Sikorskiego 42) i WiMBP, Galeria Młyńska (narożnik ulic Sikorskiego i Młyńskiej), Stary Dom Towarowy, centrum handlowe Park 111, dom handlowy Rolnik i liczne banki. Z ulicy Sikorskiego prowadzi jedno z wejść do » parku Wiosny Ludów. Na wysokości parku, pod ulicą, przepływa » Kłodawka - druga co do wielkości rzeka w mieście. Obok galerii Park 111 stoi » pomnik Szymona Giętego, a na skwerze koło katedry » Ławeczka Nelly - upamiętniająca pisarkę » Christę Wolf.

Ulice krzyżujące i łączące się z ulicą Sikorskiego: Aleje Konstytucji 3-go Maja, Bolesława Chrobrego, Dworcowa, Dzieci Wrzesińskich, Edwarda Jancarza, Ewarysta Estkowskiego, Garbary, Hawelańska, Kosynierów Gdyńskich, Młyńska, Orląt Lwowskich, Pionierów, Pocztowa, Rzeźnicka, Strzelecka, Warszawska, Wełniany Rynek, Zbigniewa Herberta i Żelazna. [ Dane na dzień: 13.06.2014 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / również zdjęcie
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - "Gazeta Lubuska"; [2] - "Księga Pamiątkowa Miasta Gorzowa Wielkopolskiego" - praca zbiorowa - 2000; [3] - "Encyklopedia Gorzowa" - Jerzy Zysnarski - 2007; [4] - "Gorzów Wielkopolski. Przewodnik po historycznych miejscach i dzielnicach" - Krystyna Kamińska - 2008; [5] - "80 lat kamienicy" - praca zbiorowa - 2010
Zobacz też : » INFRASTRUKTURA MIEJSKA