BAHR Max [1848-1930]

Max Bahr Właśc. Max [Gottlieb Adolf] Bahr. Fabrykant, społecznik i filantrop. Honorowy Obywatel Miasta Landsbergu (1918).

Urodzony w Landsbergu. Zmarł tamże. Założyciel i właściciel szwalni worków z juty. Od 1904 roku fabryki Jutefabrik z własną przędzalnią i szwalnią, produkującą worki, plandeki i płótno żaglowe z indyjskiej juty. Niezwykle aktywny działacz wielu organizacji miejskich i zrzeszeń. Od 1873 roku (przez siedem lat) prezes Mannerturnverein Landsberg [MTVL] - męskiego związku gimnastycznego, będącego najstarszą organizacją sportową w Landsbergu. Jeden z założycieli Verein Fur Geschichte Der Neumark [VfGdN] - Towarzystwa Historii Nowej Marchii. Od 1885 roku deputowany miejski. Również nieetatowy radca miejski i członek zarządu miasta. Podobnie jak inny landsberski przemysłowiec Hermann Paucksch, wykazywał wyjątkowe zainteresowanie pracownikami swojej fabryki, co w ówczesnych latach należało do rzadkości. W 1892 roku założył kasę pożyczkową, a w latach późniejszych powołał radę pracowniczą. Był pomysłodawcą i założycielem (1907) dziecińca - pierwowzoru dzisiejszego przedszkola. Wybudował domy pracownicze (dziś kwartał ulic: Fabryczna, Waryńskiego, Śląska i Towarowa). Angażował się też w sprawy miasta. Zorganizował (1899) Verein fur Volksbucherei und Lesehalle [VVL] - Towarzystwo Biblioteki Ludowej i Czytelni. W 1910 roku oddał miastu część własnych gruntów, dzięki czemu powiększył się najstarszy park w mieście - Quilitzpark - dzisiaj znany jako park Siemiradzkiego. W 1912 roku, wraz z bratem Robertem Bahrem oraz członkami Męskiego Związku Gimnastycznego [MTVL] i Towarzystwa Biblioteki Ludowej i Czytelni [VVL], powołał do życia jedną z najważniejszych przedwojennych organizacji w mieście: Volkswohlfahrts-Aktiengesellschaft - Towarzystwo Akcyjne Opieki Społecznej. W 1918 roku, z racji wieku, zarządzanie fabryką przeniósł na syna Paula. Sam więcej czasu poświęcał polityce. Wówczas został członkiem Niemieckiego Zgromadzenia Konstytucyjnego. Pracownicy Jutefabrik z okazji 70-lecia jego urodzin posadzili dąb szypułkowy na skwerze przy ulicy prowadzącej do fabryki (dzisiaj zbieg ulic Towarowej i Fabrycznej). W 1919 roku został wybrany posłem do pierwszego zgromadzenia Reichstagu, którego członkiem był do 1924 roku. Był inicjatorem budowy Volksbad - Łaźni Miejskiej (1926).

Był honorowym członkiem londyńskiego towarzystwa Juta Asociation, a Politechnika Gdańska w 1924 roku nadała mu tytuł doctora honoris causa. W 1906 roku ukazała się jego książka Reiseberichte über Amerika (Landsberg/W). Opublikował również wspomnienia Einses deutschen bürgers arbait in wirtschaft und politik (1926).

Według ksiąg meldunkowych mieszkał przy Richtstraße 12 (obecnie ulica Sikorskiego) i Bergstraße 18 (obecnie ulica Drzymały). W latach 1901-1902 wybudował własną okazałą willę - tuż obok posesji brata Roberta Bahra - przy Böhmstraße 1 (obecnie ulica 30 Stycznia), znaną jako willa Bahrów, w której mieszkał z rodziną. Kupował też okazałe domy i wille w mieście.

Max Bahr zmarł rano 25 września 1930 roku. Po jego śmierci burmistrz Otto Gerloff ogłosił w mieście żałobę. Pochowany został na cmentarzu ewangelickim. Grób, podobnie jak cmentarz, nie zachował się do dzisiejszych czasów. Jego imieniem nazwano zachodni odcinek ulicy Am Wall (obecnie ulica Fabryczna). W 2001 roku w holu Łaźni Miejskiej ponownie odsłonięto popiersie fundatora, zrekonstruowane przez Jerzego Sobocińskiego z Poznania. W uroczystości uczestniczył Jurgen Bahr, prawnuk Maxa Bahra. W 2021 roku w holu Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z Herberta otwarto wystawę pt. Juta – domy – republika. Przemysłowiec i reformator społeczny Max Bahr (1848-1930), zorganizowaną przez Bibliotekę i Brandenburskie Główne Archiwum Krajowe (BLAH). W otwarciu wystawy uczestniczył m.in. J. Bahr.

Obok Maxa Bahra ważnymi postaciami w mieście byli również jego młodsi bracia: Robert Bahr i Karl Bahr. [ Dane na dzień: 17.11.2021 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / zdjęcie: archiwum WiMBP
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - "Max Bahr i jego praca obywatelska" - Jan Kozłowski - 2000; [2] - "Encyklopedia Gorzowa" - Jerzy Zysnarski - 2007
Pozycje [1] i [2] w zbiorach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z. Herberta w Gorzowie Wlkp.
Zobacz też : OSOBOWOŚCI LANDSBERGU