PAUCKSCH Hermann [ I ] [1816-1899]

Hermann Paucksch Właśc. Hermann [Johann Gottlieb] Paucksch. Przemysłowiec i filantrop. Deputowany miejski Landsbergu i Honorowy Obywatel Miasta.

Urodzony w Landsbergu (Niemcy, obecnie Gorzów Wlkp.). Zmarł tamże. Uchodzi za założyciela pierwszego zakładu przemysłowego na Zawarciu, który przeniesiony tu w 1846 roku z Poststraße (obecnie ulica Hawelańska), dał początek dużej fabryce budowy kotłów i maszyn parowych. Tworzył spółki, zmieniał nazwy i rozbudowywał fabrykę, pozostając wciąż w przemyśle maszynowym. W 1863 roku z berlińskim przemysłowcem Johannem H. Freundem utworzył zakład Paucksch & Freund (później jako spółka aukcyjna Paucksch & Freund AG), po pożarze w 1893 roku fabryka odrodziła się jako H. Paucksch AG. W czerwcu 1874 roku jego fabryka wyprodukowała tysięczny kocioł rurowy. Z tej okazji zapowiedział utworzenie dla pracowników kasy emerytalnej i inwalidzkiej. Był jednym z pierwszym fabrykantów, który na taką skalę wprowadził system ochronny robotników. Przepisy państwowe dotyczące podobnych zabezpieczeń weszły w życie dopiero siedem lat później. Niebawem podobne decyzje chroniące pracowników podjął inny landsberski fabrykant, właściciel zakładów Jutefabrik - Max Bahr. W 1891 roku został Honorowym Obywatelem Miasta. Na swoje 80. urodziny (w 1896 roku) ufundował miastu fontannę (nazwaną fontanną Pauckscha). Rok później sam dokonał jej uroczystego uruchomienia na Rynku, w pobliżu kościoła Mariackiego.

Mieszkał obok fabryki, przy ulicy Dammstraße (obecnie ulica Grobla), w kompleksie obejmującym numery 62-67. W 1875 roku wybudował na Zawarciu dla siebie i rodziny pałac (znany jako willa Pauckscha), w którym obecnie mieści się Grodzki Dom Kultury. Zmarł w marcu 1899 roku. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu ewangelickim. Nieznane są powojenne losy grobowca. Resztki cmentarza przetrwały do 1972 roku. W latach 1972-1974 urządzono na jego miejscu park Kopernika. W 2006 roku, przy budowie nowej drogi przez park, podczas prac ekshumacyjnych odnaleziono fragmenty grobu rodziny Pauckschów.

Dwa lata po jego śmierci - 13 kwietnia 1901 roku - u wylotu mostu na Warcie odsłonięto pomnik Hermanna Pauckscha dłuta rzeźbiarza Cuna von Uechtritza-Steinkircha (projektanta i wykonawcy fontanny). W 1941 roku decyzją ówczesnych władz niemieckich pomnik został zdemontowany i przetopiony na cele militarne (1942).

Paucksch miał kilkanaścioro dzieci. Wśród nich m.in. Hermann [II] i Otto - bezpośredni spadkobiercy i zarządcy fabryki H. Paucksch AG.

Liczni potomkowie tego rodu mieszkają obecnie w Niemczech. Kilkakrotnie odwiedzali Gorzów. W 1997 roku wnuk Hermanna - Eberhard Paucksch oraz jego prawnuk Wolfhart Paucksch - byli gośćmi honorowymi podczas ponownego uruchomienia odremontowanej fontanny. W maju 2002 roku w Grodzkim Domu Kultury - dawnej rezydencji Pauckschów - potomkowie tego rodu zorganizowali zjazd rodzinny. [ Dane na dzień: 17.07.2011 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / zdjęcie: archiwum
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródła: [1] - Wolfhart Paucksch; [2] - "Encyklopedia Gorzowa" - Jerzy Zysnarski - 2007; [3] - "Nowa Marchia" - Zeszyty Naukowe 9/2011 - [tam: Jerzy Zysnarski]
Pozycja [2] i [3] w zbiorach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z. Herberta w Gorzowie Wlkp.
Zobacz też : OSOBOWOŚCI LANDSBERGU