CARNAP Marthe [1873-1928]

Marthe Carnap Właśc. Marthe Frezet von Carnap Bornheim. Baronowa. Znana też jako: [Alix] Marthe Louise Frazet i [Alix] Marthe Louise Suares. Żona barona Constantina Philippa [Ottomara Gerharda] von Carnap Bornheim - właściciela podgorzowskiego majątku ziemskiego. Także księżniczka egipska. Wcześniej żona egipskiego księcia Aly'ego Fazila. Jej pogrzeb był jednym z najbardziej spektakularnych wydarzeń w przedwojennej historii miasta.

Urodzona w Paryżu (Francja). Zmarła w Neapolu (Włochy). Nazywana błędnie egipską królową. Jedna z barwniejszych i tajemniczych postaci XIX wieku. Urodziła się w Paryżu jako córka Jeana Louisa Nemorina Frazeta i Marie Rose Biot. Nieznane są losy jej ojca, który przypuszczalnie jeszcze przed jej narodzeniem porzucił rodzinę. Jej matka wyszła ponownie za mąż za Raphaela Suaresa, który około 1890 roku oficjalnie ją adoptował. Była trzykrotnie zamężna: z katolikiem, muzułmaninem i protestantem, i trzykrotnie rozwiedziona. Jej pierwszym mężem był Louis [François Paul] Bounin, którego poślubiła 26 listopada 1891 roku w Paryżu. Z tego związku urodziła się córka François [Anne] Bounin (14 grudnia 1893 roku w Nicei). Jej drugim mężem był Turek - książę Egiptu - Aly Fazil (właśc. Aly Haidar Fazil Pasha - urodzony w Konstantynopolu w 1875 roku) - pierwszy kuzyn króla Egiptu Fuada I – członka tureckiego rodu zasiadającego na tronie królów Egiptu. Ich ślub odbył się 24 kwietnia 1898 roku[1] w Maazoun Kekhia Ezbekieh w Kairze. Z tego związku narodziło się dwóch synów: Said Fazil (w 1898 roku w Neapolu) i Ibrahim Fazil (w 1901 roku w Kairze). Małżeństwo przetrwało do 1908 roku[2]. Już po rozwodzie z księciem Aly'm Fazilem Khedive Abbas Hilmi II ustanowił ją księżniczką. 19 czerwca 1912 roku w Westminster Registry Office w Londynie wyszła za mąż po raz trzeci, za Constantina Philippa von Carnap (ur. 20 grudnia 1875 roku[3] w Janczewie) - barona i arystokratę, właściciela majątku rycerskiego z Janczewa (wówczas Jahnsfelde). Pierwotnie landsberska prasa podawała, że baronowa von Carnap była wcześniej żoną brata króla Fuada, co było błędem, bo król w chwili jej śmierci miał zaledwie osiem lat.

Ze względu na tę dziennikarską pomyłkę Marthe Frezet von Carnap Bornheim do dzisiaj nazywana jest "egipską królową". Według odnalezionych dokumentów, 7 listopada 1919 roku w Berlinie Marthe i Phillip Carnapowie wzięli rozwód. Był to rozwód fikcyjny, dzięki któremu mogła zrezygnować z niemieckiego obywatelstwa i uratować swój majątek. W rzeczywistości do końca życia byli związani ze sobą. Dzieci nie mieli.

Zmarła 24 czerwca 1928 roku w Neapolu w rodzinnej rezydencji Villa Carnap przy 50 The Posillipo Naples. Po śmierci jej zabalsamowane ciało zostało sprowadzone do » Landsbergu.

Jej pogrzeb stał się jednym z największych wydarzeń w dziejach miasta, które odbiło się szerokim echem w prasie europejskiej. Ciało księżniczki przez ponad miesiąc było wystawione w trumnie ze szklanym wiekiem w katolickim kościele przy obecnej ulicy Warszawskiej (parafia pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego), czekając na przyjazd żałobników z różnych części świata. Do przedwojennego Gorzowa zjechała szlachta i magnateria z Ameryki, Indii, Włoch i Egiptu. Przybyło ponad 200 dostojnych gości i tłumy mieszkańców Landsbergu, mimo że data pogrzebu była utrzymana w tajemnicy. Obok barona Constantina von Carnap Bornheim (który był protestantem) w katolickim pogrzebie wzięli udział jej dwaj synowie Said Fazil i Ibrahim Fazil, którzy przybyli z Indii i Australii jako oficerowie Armii Brytyjskiej (urzędnikowi magistratu Landsbergu, który sporządzał notatkę z pogrzebu, nie udało się ustalić ich imion). Przybyli też członkowie najbliższej i dalszej rodziny oraz przedstawiciele zakonu joannitów, w obrzędowych czarnych pelerynach z białymi krzyżami, którego członkiem był baron von Carnap. Podczas ceremonii trumnę przykrywała czerwona aksamitna narzuta wykonana przez firmę Maison Worth – pierwszy dom mody założony w Paryżu. Na narzucie złotą nicią wyszyte były inicjały M. Carnap. Pogrzeb uświetniły katolickie chóry z Neapolu i Landsbergu oraz dwie światowe gwiazdy operowe: Mafalda Salvatini i Beniamino Gigli. Savatini odnosiła sukcesy na scenach m.in. Wiednia, Drezna i Berlina (Tosca, Madame Butterfly, Aida i Carmen), a Gigli śpiewał w La Scali pod dyrekcją Arturo Toscaniniego. Miał za sobą prawie czterysta występów w Metropolitan Opera w Nowym Jorku oraz w Operze Paryskiej. W pogrzebie uczestniczyli także m.in. osobisty spowiednik M. Carnap kardynał Sabatier, jej osobisty lekarz profesor Jacquier, arcybiskup Landsbergu, nieustalony z nazwiska porucznik, wysłannik premiera Włoch Benito Mussoliniego oraz niemieccy, szwajcarscy i włoscy duchowni katoliccy (m.in. z Neapolu). Na pogrzeb nie przybyła córka (z pierwszego małżeństwa) M. Carnap, Françoise Anne Bounin. 15 sierpnia, po mszy św., ozdobną trumnę przeniesiono do specjalnego samochodu pogrzebowego, który był jednym z 20 aut tworzących orszak pogrzebowy. Kondukt przeszedł do Janczewa, gdzie baronowa została pochowana w mauzoleum wybudowanym w 1880 roku, znajdującym się na terenie majątku rodzinnego von Carnap.

Baron von Carnap dla uczczenia zmarłej żony zamówił w Berlinie samolot, którego pilot, w czasie przemarszu konduktu do Janczewa, miał nad Landsbergiem kolorowym dymem wykonać napis Marthe, jednak ze względu na gwałtowne pogorszenie się pogody w ostatniej chwili odwołano lot.

Baron Constantin von Carnap w 1945 roku wyjechał do Egiptu, gdzie dożył 94 lat. Zmarł 13 maja 1969 roku we włoskim szpitalu w miejscowości Abbasieh (koło Kairu). Pochowany został w Kairze.

Mauzoleum, podobnie jak budynki majątku, zostało rozgrabione i doszczętnie zniszczone po wojnie. Nieznane są losy szczątków baronowej i zmarłych członków rodziny von Carnap. Według najczęściej powielanej wersji zostały pochowane w parku otaczającym mauzoleum, obok jego nieistniejących murów.

Ojcem drugiego męża Marthe - księcia Aly'ego Fazila – był książę "Al-Amir" Mustafa Fazil Ibrahim, pierwszy w linii dziedzic po swoim starszym bracie Khedive Ismailu z Egiptu. Z tego związku narodziło się dwóch synów: Said Fazil (1898) i Ibrahim Fazil (1901). Obaj przybyli w 1928 roku do Landsbergu w galowych mundurach na pogrzeb matki. Said służył w Armii Brytyjskiej w stopniu porucznika. Został ranny w Arras i wyjechał do Australii. Powrócił do Egiptu i tam utonął trzy lata po śmierci matki. Nie założył rodziny i nie miał dzieci. Drugi syn - Ibrahim - był absolwentem Brighton College. Osiadł w Wielkiej Brytanii, został członkiem Kościoła anglikańskiego i swoje życie związał z wojskiem. Na emeryturę odszedł w randze majora. Jego żoną była Amerykanka Kate Stevens. Mieli dwoje dzieci: syna Philipa Anthony'ego Fazila (1935), który zmienił nazwisko na Philip Anthony Foxwood i córkę Marthę Alix Fazil Ibrahim (1936). Również wnuk Marthe Carnap Philip A. Foxwood służył w Armii Brytyjskiej. W 1964 roku walczył i został ranny w Aden (dzisiejszy Jemen). Obecnie jest kapitanem w stanie spoczynku. Jego żoną jest Walijka (Rose) Mary Reece, a ich synem i prawnukiem Marthe - Hugo Charles Amory Foxwood. Żoną Hugo jest Naomi Ana Louise Cheesman, z którą ma syna Isaaca Harolda da Silva i córkę Beatrice Rose da Silva.

W różnych opracowaniach na temat rodów Fazil i Carnap można znaleźć wiele błędów i nieścisłości dotyczących samej Marthe, np. błędną datę urodzenia podającą rok 1877, informację, że jej pierwszym mężem (faktycznie drugim) był brat egipskiego króla (faktycznie kuzyn). Przeczą temu dane genealogiczne samej Marthe (rok urodzenia i ilość mężów) oraz sama rodzina. W wielu publikacjach określana jest też jako Marthe [Alix] Frazet "du Longpre". Również końcowy człon jej nazwiska – "du Longpre" - należy uznać za błąd. Przypuszczalnie po raz pierwszy podał go urzędnik landsberskiego magistratu, relacjonując przebieg pogrzebu baronowej. Powtórzył Christopher Buyers w swojej publikacji The Royal Ark (2000). "du Longpre" nie występuje natomiast w poważnym Burke's Royal families of the world. Taką pisownię jako błąd podaje również Philip A. Foxwood – wnuk Marthe i Ibrahima Fazilów, który od wielu lat bada historię swojego rodu. Błędem jest też informacja, że baron Constantin von Carnap poślubił w 1912 roku wdowę Marthę Louise Fazil. Faktycznie była rozwiedziona. Nie ma również dowodów, że Marthe i baron mieli dzieci.

W 2022 roku we Francji ukazała się książka La princesse egyptienne autorstwa Marie-Christine Giquel, dla której księżniczka egipska jest cioteczną prababką. Prace nad książką trwały od 2018 roku. M. C. Giquel w poszukiwaniu informacji o M. Carnap odwiedziła urzędy i archiwa we Francji, Włoszech, Wielkiej Brytanii i w Polsce. Nawiązała kontakty z potomkami rodu von Carnap żyjącymi w Niemczech i rodu Fazil (m.in. Philip A. Foxwood) mieszkającymi w Anglii. W 2023 roku po raz czwarty odwiedziła Gorzów i Janczewo. [ Dane na dzień: 4.01.2013/1.04.2023 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / zdjęcie: ze zbiorów Philipa A. Foxwooda
współpraca: Renata Ochwat i Monika Igielska-Wirtz
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Przypisy: [1] - Taką datę podaje m.in. Burke's Royal families of the world i wnuk Marthe Fazil – Philip A. Foxwood, natomiast w odpisie jej aktu narodzin, wystawionym w 1979 roku w Paryżu, podano 14 kwietnia 1898 roku; [2] - Niektóre publikacje podają, że Constantin von Carnap poślubił w 1912 roku wdowę Marthę Louise Fazil. Tymczasem książę Aly Fazil (jej mąż) zmarł 13 lat później, w 1925 roku. Według danych genealogicznych małżeństwo Fazil rozwiodło się 26 sierpnia 1908 roku w Paryżu; [3] - Również w dacie urodzin barona von Carnap pojawiają się różnice. Np. Jerzy Zysnarski w Encyklopedii Gorzowa (jako datę urodzin) podaje tylko rok 1884. Według źródeł genealogicznych, von Carnap urodził się 20 grudnia 1875 w Jahnsfelde (Janczewo)

Źródła: [1] - Philip Anthony Foxwood; [2] - "Zwłoki szwagierki egipskiego króla spoczęły w grobowcu rycerskiego majątku w Janczewie" - Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 1/94 - [tam: Stanisława Janicka] - 1994; [3] - "Jeszcze w sprawie pogrzebu szwagierki egipskiego króla" - Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 3/96 - [tam: Stanisława Janicka] - 1996; [4] - "Encyklopedia Gorzowa" - Jerzy Zysnarski - 2007; [5] - portal: www.familysearch.org; [6] - portal: www.royalark.net/Egypt/egypt6.htm; [7] - "La princesse egyptienne" - Marie-Christine Giquel - 2022
Zobacz też : » OSOBOWOŚCI LANDSBERGU