Landsberski księgarz, kolekcjoner, wydawca.

Urodzony w Gut Kisselin (Niemcy). Od 1888 roku pracował w Księgarni Akademickiej Schuberta i Seidela w Królewcu. Następnie pracował w Lipsku i Jenie, gdzie poznał Johannesa Scharfa. W 1899 roku obaj przeprowadzili się do Landsbergu i zakupili księgarnię Friedrich Schaeffer & Comp., która od końca roku działała w narożnej kamienicy przy ówczesnej Richstrasse 8 (obecnie nieistniejący budynek przy zbiegu » ulic gen. Władysława Sikorskiego i Pionierów).

Z czasem obok księgarni z literaturą, wydawnictwami muzycznymi i antykwariatem, działalność rozpoczęło wydawnictwo publikujące materiały o regionie (albumy, widokówki) oraz pisma Towarzystwa Historii Nowej Marchii, działającego w Landsbergu od 1890 roku. Budynek z księgarnią stał się centrum kulturotwórczym miasta. Otwarto tam również wypożyczalnię książek (Leihbibliothek) i koło książek (Bücherzirkel - czytelnia). Organizowano odczyty, koncerty i przedstawienia teatralne. W oficynie kamienicy otwarto stałą wystawę sztuki i rzemiosła artystycznego.

Podczas pobytu w Jenie Ogoleit zainteresował się literaturą i teatrem niemieckim. Po latach stał się popularyzatorem wiedzy o klasykach literatury, głównie o weimarskich poetach: Johannie Wolfgangu von Goethem i Friedrichu Schillerze. W 1899 roku zakupił w antykwariacie w Weimarze (Niemcy) dwa medale wydane z okazji 150-lecia urodzin Goethego, które dały początek kolekcji pamiątek poświęconych poecie. Z czasem rozszerzył zbiory o związane z ludźmi powiązanymi z Goethem, którzy wywarli wpływ na jego twórczość (np. Johann Gottfried von Herder – niemiecki filozof, pastor i pisarz) oraz materiały powiązane z dworem weimarskim. Sam Ogoleit określał swoje zbiory jako Goethe i jego krąg. Składały się na nie m.in. malarstwo, grafiki (w tym dwie oryginalne ryciny autorstwa Goethego), rzeźby, medalierstwo, druki bibliofilskie, rękopisy (w tym dwa listy Goethego i liczne jego autografy), afisze teatralne, fotografie a nawet ilustracje wycinane z czasopism. Wśród oryginalnych eksponatów związanych z poetą był przycisk do papieru przywieziony z podróży do Włoch, filiżanki oraz fragmenty tapet z jego domu w Weimarze. W ciągu 50 lat Ogoleit zebrał blisko 8800 różnych eksponatów. Część z nich eksponowano w antykwariacie i mieszkaniu nad księgarnią, gdzie mieszkał.

Kolekcja stała się znana w Niemczech po 1928 roku za sprawą dziennikarzy z Berlina, Hanoweru i Monachium obsługujących zjazd Brandenburskiego Związku Filologów, który odbył się w Landsbergu. Była wówczas drugą w kraju pod względem wielkości prywatną kolekcją poświęconą Goethemu.

Na początku 1945 roku, wraz z przejściem frontu II wojny światowej, kolekcja uległa rozproszeniu i zniszczeniu. Przypuszczalnie, kilka dni przed wkroczeniem Armii Czerwonej, Ogoleit zdeponował najcenniejsze eksponaty w sejfie Miejskiej Kasy Oszczędności. Do dzisiaj los kilkunastu skrzyń nie jest znany. Księgarnia, antykwariat i mieszkanie zostały splądrowane i ograbione. Próby ratowania kamienicy i części zachowanych zbiorów podjął się starosta gorzowski, » Florian Kroenke, wprowadzając do budynku Urząd Meldunkowy i Miejski Wydział Kultury i Sztuki. W pozostałych pomieszczeniach miał powstać Dom Kultury i Oświaty z częścią muzealną. W nocy z 17 na 18 lipca 1945 roku kamienica i zgromadzone tam eksponaty doszczętnie spłonęły w pożarze, który wybuchł z nieznanych przyczyn. Po tym wydarzeniu kamienicę rozebrano.

Ogoleit opuścił Gorzów w październiku 1945 roku, zabierając kilka najcenniejszych uratowanych pamiątek. Osiedlił się w miejscowości Bethel koło Bielefeld (Nadrenia-Północna Westfalia). Tam zmarł.

Po wojnie, jeszcze przed wyjazdem Ogoleita, urzędnicy Starostwa Powiatowego rozpoczęli spis ocalałych przedmiotów, który wznawiano co kilka lat przy okazji odnajdowania kolejnych eksponatów. Przed 1950 rokiem pierwsze z nich przekazano do Muzeum w Gorzowie (obecnie » Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta). Były to m.in. meble ze stemplem "Sammlung Ogoleit", medale i plakiety z podobiznami wielkich twórców niemieckich, kilka obrazów, grafiki, maska pośmiertna Goethego, ozdobne książki itp. Na początku lat 80. w antykwariacie w Gorzowie pojawiły się grafiki z przedwojennej kolekcji (m.in. portrety Goethego i Schillera, ilustracje do książek, ekslibrisy, rysunki, itp.), które trafiły w prywatne ręce. W 1991 roku muzeum wzbogaciło się o kolejne eksponaty, które gorzowskiej placówce zapisał w testamencie biskup berliński Kurt Scharf, a które odziedziczył po ojcu chrzestnym Wilhelmie Ogoleicie. Obecnie ponad 100 eksponatów znajduje się w różnych instytucjach w Zielonej Górze (m.in. w Bibliotece Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej oraz Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece im. Cypriana Norwida), duża część trafiła do Poznania, a także do Niemiec i Francji.

Zbiory Ogoleita zgromadzone w Muzeum Lubuskim w Gorzowie, skatalogowane i naukowo opracowane przez historyków sztuki » Janusza Michalskiego i » Błażeja Skazińskiego, zaprezentowane zostały w 2000 roku na wystawie w » Spichlerzu w Gorzowie oraz we Frankfurcie nad Odrą. [ Dane na dzień: 2.09.2025 ]