DĘBICKI Edward [1935- ]

Edward Dębicki Właśc. Edward Krzyżanowski. Honorowy Obywatel Miasta Gorzowa Wielkopolskiego (2007). Poeta i kompozytor cygański, muzyk, założyciel zespołu Terno. Organizator Międzynarodowych Spotkań Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa. Honorowy Obywatel Województwa Lubuskiego (2012) i Lubuszanin XX Wieku. Laureat Nagrody Kulturalnej Marszałka Województwa Lubuskiego (2013) i Motyla - Nagrody Kulturalnej Prezydenta Miasta Gorzowa Wielkopolskiego (2005).

Urodzony w Kałuszu (wówczas woj. stanisławowskie). Od 1953 roku osiadły w Gorzowie Wlkp. Spokrewniony z rodami Korzeniowskich i Wajsów, z którego wywodziła się również największa cygańska poetka Papusza. Absolwent Państwowej Szkoły Muzycznej I i II Stopnia w Gorzowie, klasy akordeonu (1953). W 1955 roku założył cygański zespół Kham, który po kilku miesiącach przemianował na Terno i który zyskał światowy rozgłos. Laureat ogólnopolskich konkursów akordeonowych. Członek ZAiKS i ZAKR. Autor widowisk muzycznych i scenariuszy filmowych. Napisał ponad 200 pieśni cygańskich. Komponował również dla innych wykonawców, jak: cygańska piosenkarka Randia (przez wiele lat jego żona), Edyta Geppert, Anna German i Sława Przybylska. W 1993 roku wydał tomik poezji Pod gołym niebem, a w 2004 roku książkę Ptak umarłych, która opowiada tragedię rodzin cygańskich na Wołyniu podczas II wojny światowej. W 1995 roku utworzył Stowarzyszenie Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Papuszy. W 1984 roku napisał muzykę do dokumentalnego filmu Cygańskie pieśni Papuszy (reż. Grzegorz Dubowski), a w 1997 roku był konsultantem ds. cyganów w filmie Farba (reż. Michał Rosa), w którym też zagrał (rola Viktora). W kwietniu 2012 roku ukazała się jego kolejna książka Wczorajszy ogień, będąca kontynuacją powieści Ptak umarłych. Jeden z pomysłodawców i inicjatorów Wigilii Narodów organizowanej w Gorzowie od 2007 roku.

W 1986 roku odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Laureat dorocznej nagrody Gorzowskiego Towarzystwa Kultury (1990). W kwietniu 2012 roku jako pierwszy Lubuszanin otrzymał Złoty Medal Zasłużony dla Kultury Gloria Artis, który jest najwyższym odznaczeniem za zasługi dla kultury. W 2016 roku został uhonorowany prestiżową nagrodą Świadek Historii, przyznawaną przez Instytut Pamięci Narodowej osobom, które w sposób szczególny przyczyniają się do upamiętniania i popularyzacji najnowszej historii Polski. O jego życiu i twórczości powstał godzinny film dokumentalny pt. Choć raz zobacz, jak się kręcą tylne koła wozu. Edward Dębicki, zrealizowany przez Piotra Wójcika (2013). Uczestnik kampanii promocyjnej Gorzów # Stąd Jestem (2018). W 2019 roku nakładem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z. Herberta oraz Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. ukazała się książka pt. Kustosz cygańskiej pamięci. Księga dedykowana Edwardowi Dębickiemu, będąca jednym z najważniejszych opracowań dotyczących E. Dębickiego. [ Dane na dzień: 24.06.2021 ]

Autor: Kazimierz Ligocki / również zdjęcie
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.
Zobacz też : ANIMATORZY KULTURY | PISARZE | MUZYKA, TANIEC, ŚPIEW | TWÓRCY | ZNANI GORZOWIANIE