CMENTARZ EWANGELICKI

Cmentarz niemiecki założony w 1831 roku w rejonie Friedeberger Chausse (obecnie ulica Walczaka) i Wormsfelder Straße (obecnie ulica Piłsudskiego). Zlikwidowany na początku lat 70. ub. wieku.

Kilkakrotnie powiększany. Ostatecznie osiągnął powierzchnię blisko 18 ha, a jego granice pokrywały się z terenem dzisiejszego parku Kopernika, który w latach 70. powstał na miejscu cmentarza. Posiadał dwie kaplice cmentarne: wybudowaną w 1887 roku, która w 1963 roku została przemianowana na kościół ewangelicki (obecnie Ewangelicko-Augsburski Kościół Świętej Trójcy), oraz wybudowaną w 1925 roku, służącą także za kostnicę i zniszczoną w 1945 roku. Po wojnie nazywany cmentarzem poniemieckim. Utrzymywany przez miasto do początku lat 60. W 1971 roku ówczesne władze podjęły kontrowersyjną decyzję o jego likwidacji i wybudowaniu w tym miejscu parku Kopernika. Jego urządzanie (w dużej części w czynie społecznym przez pracowników ZWCh Stilon) trwało w latach 1972-1974. W najstarszej części cmentarza wybudowano fontannę (zaprojektowaną przez architekta Mieczysława Rzeszewskiego) i wytyczono aleje spacerowe. Mimo to do dzisiaj na głównych chodnikach pozostały elementy cmentarnej zabudowy, a w latach 90. w wielu miejscach można było odnaleźć resztki grobów, a nawet całe nagrobki. W 1993 roku obok kościoła ewangelickiego przy ulicy Walczaka odsłonięto obelisk z dwujęzycznym napisem przypominającym poprzednią rolę parku. W 2006 roku, w związku z budową drogi przecinającej dawny cmentarz, przeprowadzono ekshumację ponad tysiąca grobów. Podczas prac udało się odnaleźć m.in. grobowiec rodziny Hermanna Pauckscha.

Cmentarz istniał ponad sto lat i był miejscem spoczynku najbardziej zasłużonych mieszkańców Landsbergu XIX wieku. Tu znajdowały się groby m.in. fabrykanta Maxa Bahra, Leopolda Bornitza, Josepha Nürnbergera, Hermanna Pauckscha czy kompozytora Carla Teike.

W czerwcu 2010 roku obok kościoła ewangelickiego otwarto symboliczne lapidarium z tablicami z dawnego cmentarza. Znalazły się tam również tablice z cmentarza św. Ducha, który mieścił się przy obecnej ulicy Sikorskiego. [ Dane na dzień: 12.10.2011 ]

Autor: Kazimierz Ligocki
Prawa autorskie do tekstów i zdjęć zastrzeżone ©.

Źródło: [1] - "Encyklopedia Gorzowa" - Jerzy Zysnarski - 2007
Zobacz też : MIEJSCA UPAMIĘTNIEŃ | ZABYTKI, ARCHITEKTURA